40 yaşından sonra beyin küçülüyor! Çözüm ise elinizin altında! İşte yaşlanmayı yavaşlatan mucize etki
Yapılan araştırmalar, 40 yaşından sonra beynin her on yılda yaklaşık %5 oranında küçüldüğünü gösteriyor. Ama yeni bir beceri, özellikle de bir müzik aleti çalmayı öğrenmek, beyin fonksiyonlarını ileri yaşlara kadar koruyabiliyor.
BEYİN NEDEN YAŞLANDIKÇA KÜÇÜLÜR?
Colorado Boulder Üniversitesi’nden bilişsel psikolog Daniel Gustavson, bu durumun “beyin atrofisi” olarak bilinen dokusal kayıptan kaynaklandığını, genellikle prefrontal korteks ve hipokampüsün etkilendiğini belirtiyor.
Yaşla beraber nöronlar ve sinapslar azalıyor, beynin uyum sağlama yeteneği yani nöroplastisite düşüyor. Ayrıca dopamin, serotonin ve asetilkolin gibi nörotransmitterlerin üretimi azalıyor, bu da zihinsel keskinliği olumsuz etkiliyor. Hem gri hem de beyaz madde miktarındaki düşüş, beyin yarımküreleri arasındaki iletişimi zayıflatıyor.
NÖROPLASTİSİTE: BEYNİN KENDİ KENDİNİ YENİLEME GÜCÜ
Bilişsel bilimci Maya Shankar, yeni beceriler öğrenmenin beyni kelimenin tam anlamıyla yeniden yapılandırdığını söylüyor. Bu süreç, “bilişsel rezerv” adı verilen, beynin yaşa bağlı hasarlara karşı telafi kapasitesini güçlendiriyor. Resim yapmak, dans etmek, yeni bir dil öğrenmek gibi zihin zorlayıcı aktiviteler, beynin beyaz cevher bütünlüğünü artırarak yarımküreler arası iletişimi geliştiriyor.
MÜZİK ALETİ ÖĞRENMEK NEDEN EN ETKİLİ YÖNTEM?
Shankar’a göre “yeni bir enstrüman öğrenmek, beynin neredeyse tüm bölgelerini çalıştırarak” yönetici işlevleri ve hafızayı güçlendirir. İki elin koordinasyonunu, nota okuma ve motor becerileri aynı anda gerektirdiği için korpus kallozum adı verilen beyin yapısını güçlendirir.
Gustavson, bunun “beyni tamamen çalıştıran bir egzersiz” olduğunu ve bilişsel rezerv oluşturmakta güçlü bir araç sayıldığını belirtiyor. Nitekim 2022’de Frontiers in Aging Neuroscience dergisinde yayımlanan bir çalışma, altı ay piyano eğitimi alan yaşlı yetişkinlerin hafıza ve dil bölgelerindeki bağlantıların güçlendiğini ortaya koydu.
Diğer araştırmalar, ilerleyen yaşlarda enstrüman öğrenmenin hafızayı, planlama yeteneğini ve hatta beyin hacmini artırabileceğini gösteriyor. Örneğin, hiç müzik deneyimi olmayan yaşlılar, sadece üç ay klavyeli mızıka çaldıktan sonra sözel hafızalarında belirgin gelişme yaşadı.
NEREDEN BAŞLAMALI?
Uzmanlar, “Sizi hem heyecanlandıran hem de zorlayan bir enstrüman seçin” tavsiyesinde bulunuyor. Piyano, gitar ve davul, koordinasyon gerektirdikleri için sıklıkla öneriliyor. Ancak önemli olan, düzenli pratik yapma isteği.
Resmi derslerin yanı sıra, YouTube eğitimleri, mobil uygulamalar veya yetişkinlere yönelik grup dersleri de iyi seçenekler arasında. Müzik öğrenmenin sosyal yönü de bilişsel faydalarını pekiştiriyor.
Yeni araştırma ortaya çıkardı: Bu beslenme tarzı mide kanseri riskini %45 düşürüyor!
Stanford Tıp Fakültesi’nden Prof. Michael Snyder’ın dediği gibi: “Asla çok geç değildir.” Mesele mükemmel çalmak değil, öğrenme sürecinde beynin yeni sinir yolları inşa etmesini sağlamak.
Shankar, “Beynimiz yaşam boyu şekillendirilebilir. Bu sayede hem günlük hayatımızı hem de geleceğimizi değiştirebiliriz” diyerek sürecin önemini vurguluyor.
