Yaşlandıkça beyniniz daha güçlü hale geliyor: Bilim şaşırtıcı gerçeği açıkladı
Fare ve insan beyinleri üzerinde yapılan analizler, duyusal bilgileri işleyen somatosensoriyel korteksin bazı katmanlarının, diğer bölümlerde görülen incelmeden muaf olmadığını, hatta bazı katmanların güçlendiğini ortaya koyuyor. Bu, beynin uyum sağlama ve değişme yeteneğinin ileri yaşlarda bile devam ettiğini gösteriyor: Beyninizi ne kadar çok kullanırsanız, o kadar güçleniyor.
BEYİN YAŞLANDIKÇA GÜÇLENİYOR
Esther Kühn, "Birincil somatosensoriyel korteksin çok ince birkaç katmandan oluştuğu düşünülüyordu. Ancak şimdi, bu katmanların farklı şekilde yaşlandığını keşfettik. Bazı katmanlar sabit kalıyor veya yaşla birlikte kalınlaşıyor. Muhtemelen nedeni, sürekli kullanılıyor olmaları ve işlevlerini korumalarıdır. Bu da yaşlı insanlarda bile nöroplastisite kanıtı sunuyor." diyor.
NÖROPLASTİSİTE NEDİR?
Nöroplastisite, beynin değişen koşullara uyum sağlama, sinir bağlantılarını yeniden düzenleme ve yeniden yapılandırma yeteneğidir. Genç yaşlarda zirve yapan bu yetenek, yaşla birlikte kademeli olarak azalıyor gibi düşünülse de, bu varsayımın kesin kanıtı bulunmuyor.
Almanya’daki Otto von Guericke Üniversitesi ekibi, 21–80 yaş arası 61 yetişkinin hassas MRI beyin taramalarını inceleyerek, somatosensoriyel korteksin küçük bir bölgesine odaklandı. Bu bölgenin krep yığınına benzeyen bir yapıda, her biri farklı işlevlere sahip ince katmanlardan oluştuğu görüldü.
Araştırma sonuçları ilginçti. Bazı katmanlar yaşlılarda incelmiş olsa da, orta ve üst katmanlar genç bireylerden daha kalındı. Kühn, "Orta katman dokunsal uyaranlar için bir geçit görevi görürken, üst katmanlar daha ileri işlemleri gerçekleştiriyor. Örneğin nesneleri kavrama sırasında parmaklar arasındaki etkileşimlerde rol alıyorlar," diyor.
Alt katmanlar ise yaşla inceliyor ve modülasyon görevini üstleniyor. Örneğin, farkında olmadığınız sürece kıyafetlerinizi hissetmezsiniz; bu, beynin dikkati hangi sinyallere verdiğini düzenlemesinin bir sonucu.
Kalbiniz sessizce size sinyal gönderiyor! 4 yöntemle kalbinizi koruyabilirsiniz
Kühn, “Orta ve üst katmanlar sürekli dış uyaranlara maruz kaldığı için aktif kalıyor. Alt katmanlar ise daha az kullanıldığı için küçülüyor. Bu, beynin yoğun olarak kullanılan bölgeleri koruduğunun bir göstergesi,” diyor. İlginç bir şekilde, alt katmanlardaki küçülme, miyelin artışı ve belirli nöron tiplerinin devreye girmesiyle kısmen telafi edilebiliyor.
Araştırmacılar, bu uyum mekanizmalarını teşvik etmenin yollarını gelecekte keşfetmeyi umut ediyor. Kühn, “Bulgular, uygun uyarımlarla beynimize iyi şeyler yapabileceğimizi gösteriyor. Yaşlanmayı tamamen kontrol edemesek de süreci olumlu yönde etkileyebiliriz,” diyor.
