Alzheimer’ın gizli suçlusu beyin otopsilerinde ortaya çıktı: Alzheimer’a katkıda bulunan hücreler ilk kez tanımlandı
2023 yılında yapılan insan beyin dokusu analizinde, Alzheimer’lı kişilerin beyinlerindeki mikroglia hücrelerinin daha sık iltihap öncesi durumda olduğu ve dolayısıyla koruyucu işlevlerini yeterince yerine getiremeyebileceği tespit edildi.
ALZHEIMER’IN GİZLİ SUÇLUSU BEYİN OTOPSİLERİNDE ORTAYA ÇIKTI
Mikroglialar, beynimizin sağlıklı kalmasına yardımcı olan bağışıklık hücreleridir. Ölü hücreleri ve atıkları temizleyerek normal beyin fonksiyonlarını desteklerler. Enfeksiyon veya ölü hücreleri temizleme durumunda bu hücreler şekil değiştirir, hareketlenir ve işlevlerini yerine getirir. Ayrıca gelişim esnasında sinapsları budayarak, beynin devrelerini şekillendirmeye katkıda bulunurlar.
ALZHEIMER’DA MİKROGLİANIN ROLÜ
Alzheimer’da bu hücrelerin rolü tam olarak anlaşılamasa da bazı mikrogliaların aşırı tepki vererek iltihaplanmaya ve beyin hücrelerinin ölümüne yol açtığı biliniyor. Maalesef, anti-inflamatuar ilaçlarla yapılan klinik denemeler anlamlı sonuç vermedi.
Washington Üniversitesi’nden nörobilimciler Katherine Prater ve Kevin Green, ABD’deki çeşitli kurumlardan meslektaşlarıyla beraber 12 Alzheimer hastası ve 10 sağlıklı bireyin beyin otopsi örneklerini inceledi. Tek çekirdekli RNA dizilimi kullanarak, mikrogliaların gen ifadelerine göre 10 farklı kümesini tanımladılar.
Araştırmada, daha önce hiç gözlemlenmemiş üç mikroglia kümesi tespit edildi ve bunlardan biri Alzheimer hastalarında daha yaygın bulundu. Bu özel hücre türü, iltihap ve hücre ölümüyle ilişkili genleri aktif hale getiriyor. Genel olarak, Alzheimer’lı bireylerin beyinlerindeki mikrogliaların iltihap öncesi durumda olma olasılığı daha yüksekti ve bu da koruyucu işlevlerini yerine getirme kapasitelerini düşürüyordu.
Bilim insanları, mikrogliaların zamanla tür değiştirebileceğini düşünüyor; dolayısıyla bir kişinin beynindeki mikroglia tipini yalnızca tek bir andaki durumuyla belirlemek mümkün değil. Zaman içindeki değişimlerini takip etmek, Alzheimer’a katkılarını anlamak açısından kritik.
Konuşma tarzınız sizi ele veriyor! Alzheimer riskiniz cümlelerinizde saklı olabilir
Prater, "Bu noktada, mikrogliaların mı patolojiye neden olduğunu, yoksa patolojinin mi mikrogliaların davranışlarını değiştirdiğini söyleyemeyiz" diyor. Araştırma, bu hücrelerin Alzheimer’daki rolünü anlamamızı ilerletiyor ve bazı mikroglia kümelerinin potansiyel tedavi hedefi olabileceğini ortaya koyuyor.
Ekip, çalışmalarının Alzheimer hastalarının yaşam kalitesini artıracak yeni tedaviler geliştirmeye katkı sağlayacağını umuyor. Prater, “Artık mikrogliaların genetik profillerini belirledik; şimdi ne yaptıklarını anlamaya çalışıyoruz. Eğer davranışlarını değiştirebilirsek, hastalığı önleyebilecek veya ilerlemesini yavaşlatabilecek tedavilere kapı aralayabiliriz” diyor.
