‘Unutmak’ isteyenler buraya! İşte unutmayı öğrenmenin bilimsel yolları
110
Unutmak da hatırlamak gibi öğrenilebilir bir beceridir. Bilim insanlarına göre zihnimiz sadece hatırlamak için değil, gereksiz ve yıpratıcı anıları silmek için de çalışıyor. Bilinçli unutma teknikleriyle, geçmişin yükünden kurtulmak ve daha yaratıcı bir zihne sahip olmaksa mümkün.
210
HATIRLAMAK KADAR UNUTMAK DA ÖNEMLİ
2024'te, 20 yaşındaki Vishvaa Rajakumar yalnızca 13,5 saniyede 80 rastgele sayıyı ezberleyerek dikkat çekici bir başarıya imza attı. Bu tür yarışmaların amacı, insan hafızasının sınırlarını zorlamak. Ancak, herkes bu kadar güçlü bir hafızaya sahip olmak zorunda değil. Araştırmalar, hatırlamaya değer şeyler kadar, unutulması gerekenlerin de önemli olduğunu ortaya koyuyor.
310
ANI OLUŞMAYA BAŞLADIĞINDA UNUTMA DA BAŞLIYOR
Newfoundland Memorial Üniversitesi'nden Jonathan Fawcett'e göre, bir anıyı oluşturmaya başladığımız anda onu unutmaya da başlıyoruz. Bu, beynin kendini gereksiz yüklerden arındırmasının bir yolu. Aksi halde, duygusal olarak yıpratıcı ya da artık işlevini yitirmiş anılarla dolu bir zihinle yaşamak zorunda kalırız.
410
MOTİVASYONLU UNUTMA
Bu unutma süreci genellikle bilinç dışı işler. Dikkat etmediğimiz bilgiler kodlanmaz, ya da zamanla yeni bilgiler eskilerin yerini alarak onları siler. Ancak bazı durumlarda, insanlar rahatsız edici anıları kasıtlı olarak da bastırabiliyor. Bu yetenek, "motivasyonlu unutma" olarak adlandırılıyor.
510
Cambridge Üniversitesi'nden Michael Anderson, insanların bazı anıları bilinçli olarak zihinlerinden uzaklaştırabileceklerini gösteren çalışmalar yaptı. "Düşün, düşünme" adı verilen deneylerde, kişilere bazı kelime çiftleri verilip, belirli tetikleyicileri gördüklerinde bu anıları bastırmaları isteniyor. Sonuçlar, bu teknikle anıların etkisinin zamanla azaldığını gösterdi.
610
YÖNLENDİRİLMİŞ UNUTMA
Yönlendirilmiş unutma da bir diğer strateji. Fawcett'in deneylerinde, kişilere bazı kelimeleri hatırlamaları ya da unutmaları söyleniyor. Unut denilen kelimeler, gerçekten daha az hatırlanıyor. Bu, günlük hayatta da işe yarayabilecek bir alışkanlık: Gereksiz bilgileri fark edip bilinçli olarak terk etmek mümkün.
710
GERİ ÇAĞRILAN KAYNAKLI UNUTMA
Bunlara ek olarak, "geri çağırma kaynaklı unutma" gibi yöntemlerle insanlar, yaşam öykülerini olumlu bir şekilde yeniden inşa edebiliyor. Utanç verici bir olayın olumlu yönlerine odaklanmak, zamanla o olayı daha az acı verici hale getirebiliyor.
810
TEKNOLOJİNİN HATIRLAMA VE UNUTMA ÜZERİNDE ETKİSİ
Teknoloji de bu süreçte önemli bir rol oynuyor. Akıllı telefonlar, geçmişte unutulmuş anıları ansızın karşımıza çıkararak hafızamıza müdahale edebiliyor. Kaliforniya Üniversitesi'nden Benjamin Storm, bu teknolojilerin hatıralar üzerinde nasıl seçici bir etkisi olduğunu belirtiyor. Bazı anılar öne çıkarılırken, diğerleri silikleşiyor.
910
UNUTMA YARATICILIĞI BESLEYEBİLİR
Unutma, yalnızca olumsuzlukları silmekle sınırlı değil. Aynı zamanda zihinsel esnekliği artırarak yaratıcılığı da besleyebilir. Boston Üniversitesi'nden Steve Ramirez, belirsizliği tolere edebilen bir zihin yapısının, yeni fikirler üretmede avantaj sağladığını bildiriyor. Yani unutmak, yaratıcı düşünmenin temel taşlarından biri olabilir.
1010
Her olumsuz deneyimi silmeye çalışmak gerçekçi olmayabilir. Ancak araştırmalar, unutmanın da öğrenilebilecek bir beceri olduğunu ve ruh sağlığına olumlu katkılar sunduğunu gösteriyor. Hafızamız yalnızca hatırladıklarımızla değil, unuttuklarımızla da şekillenir.