Enerjinizi yeniden kazanmanın en ilginç yolu bulundu: Çözüm bir fincan kahve ve 20 dakikalık uykuda saklı!
114
Kahve içip hemen uyumak kulağa garip gelebilir, ancak bilim insanlarına göre bu yöntem gün içinde zihni toparlamanın en etkili yollarından biri olabilir. ‘Kafein uykusu’ olarak adlandırılan bu alışkanlık, hem enerjiyi yükseltiyor hem de odaklanmayı artırıyor.
214
‘KAFEİN UYKUSU’ NEDİR?
İspanya’da uzun süredir öğle yemeklerinden sonra kahve içip kısa bir siesta yapmak yaygın. Fakat bilim insanları bu alışkanlığın gerçekten işe yarayıp yaramadığını yeni yeni araştırmaya başladı.
314
Uyku hali, sadece yorgunluk hissinden ibaret değil; beynimizde biriken adenozin adlı kimyasalın etkisiyle oluşuyor. Adenozin, gün içinde enerji harcadıkça artıyor ve reseptörlere bağlanarak bizi uykuya hazırlıyor. Uyuduğumuzda ise beyin adenozini temizliyor. Kafein burada devreye giriyor: Adenozin reseptörlerini bloke ederek bizi daha uyanık hissettiriyor.
414
Brown Üniversitesi’nden endokrinolog Scott Rivkees, bu durumu şöyle açıklıyor:
"Kafein, adenozini farklı reseptör alt tiplerinin her birinde bloke eden güçlü bir adenozin antagonistidir."
514
Böylece adenozin bağlanamıyor, beyin aktivitesi yavaşlamıyor ve biz daha uyanık kalıyoruz.
Ama bu sistemin de sınırları var. Vücut zamanla kafeine tolerans geliştirdiği için aynı etkiyi sağlamak adına daha yüksek dozlar gerekiyor. Bu durum bağımlılık riskini de beraberinde getiriyor.
614
KAHVE + ŞEKERLEME: ÇİFTE ETKİ MÜMKÜN MÜ?
Kafein ve kısa uyku beynin yorgunlukla baş etmesine yardımcı oluyor. Peki, ikisini birleştirmek daha güçlü bir etki yaratabilir mi?
714
Stanford Üniversitesi’nden uyku uzmanı Seiji Nishino, şöyle diyor:
"Uyku halinin kendisi uykululuk hissini bastırır. Kafein de uykululuk hissini bastırır. Yani ikisini birleştirirsek daha güçlü bir etki elde edebiliriz."
814
Kafeinin etkisini göstermesi yaklaşık 20-30 dakika sürüyor, bu da kısa bir uykunun ideal süresine denk geliyor. Nishino’ya göre, 30 dakikadan fazla uyumak derin uykuya dalmaya yol açıyor ve bu da “uyku sersemliği” yaratabiliyor.
914
Güney Avustralya Üniversitesi’nden Siobhan Banks de aynı noktaya dikkat çekiyor:
"Öğle uykusuyla birlikte kahve içebilirseniz, performansınızı artırabilirsiniz."
1014
BİLİM NE DİYOR?
Kafeinli şekerlemeler üzerine yapılan araştırmalar sınırlı. 1997’deki bir çalışma, kahve sonrası kısa uykunun sürüş performansını artırdığını, 2001’deki bir çalışma ise uykululuk hissini azalttığını gösterdi. Ancak kanıtlar hala yetersiz. Nishino, "Kavramsal olarak doğru. Ama işe yarayıp yaramadığını bilmiyorum," diyerek temkinli yaklaşıyor.
1114
2020’de Banks ve ekibinin yürüttüğü bir pilot çalışmada, 200 mg kafein içildikten sonra 30 dakikalık bir uyku yorgunluğu azalttı ve zihinsel performansı artırdı. Ancak Banks, bu bulguların küçük ölçekli laboratuvar çalışmalarıyla sınırlı olduğunu vurguluyor.
1214
Ulusal Sağlık Enstitüleri’nden Nora D. Volkow ise şunu hatırlatıyor:
"Bu çalışmaların sınırlamaları var. Birincisi, çoğu 20'li ve 30'lu yaşların başındaki sağlıklı gönüllüleri içeriyordu. Dolayısıyla, orta yaşlı ve üzeri kişiler veya uyku bozukluğu olanlar aynı faydaları göremeyebilir."
1314
KİME UYGUN, KİME DEĞİL?
Kafeinli şekerleme herkes için aynı etkiyi göstermiyor. Bazı kişiler kafeine aşırı duyarlı, bazıları ise kısa uykuya adapte olamıyor. Nishino’ya göre bu yöntem kişiden kişiye değişiyor. Volkow da kafeinli şekerlemenin “sihirli bir çözüm” olmadığını ve iyi bir gece uykusunun yerini asla tutamayacağını söylüyor.
1414
Yine de Banks, evde denemelerin faydalı olabileceğini düşünüyor:
"Uykudan önce oyun oynayın ve bir fincan kahve için. Bence deneyip işe yarayıp yaramadığını görmek için yeterli kanıt var."