En hızlı yayılan hastalıklar açıklandı: Hangi hastalık ne kadar bulaşıcı?
17
Bulaşıcı hastalıkların yayılma yollarını anlamak, hem kendimiz hem de en savunmasız kişileri korumak için oldukça önemli. İşte dünyada en hızlı yayılan ve en az bulaşıcı hastalıklardan bazıları…
27
HASTALIĞIN BULAŞICILIK DÜZEYİ NASIL ÖLÇÜLÜYOR?
Hastalığın bulaşıcılık düzeyini ölçmek için R0 (R-sıfır) değeri kullanılıyor. Bu değer, bir hastalığın bir popülasyonda ne kadar hızlı yayılacağını gösteriyor. Örneğin, R0 değeri iki olan bir hastalıkta, enfekte bir kişi hastalığı iki kişiye daha bulaştırıyor; bu kişiler de başkalarına aktararak zincirleme bir salgın yaratıyor. R0 birden büyükse hastalık yayılır; bir ise sabit kalır; birden düşükse zamanla ortadan kalkar.
37
BULAŞICI HASTALIKLAR NASIL YAYILIYOR?
Bulaşıcı hastalıklar farklı yollarla yayılır. Bazı hastalıklar öksürme ve hapşırma gibi damlacıklar veya aerosoller yoluyla; bazıları ise kan, böcekler veya kirli gıda ve su aracılığıyla bulaşır. Hastalıkları önlemenin ilk adımı ise yayılma mekanizmalarını anlamaktır. Çünkü bu, hem kendimizi hem başkalarını korumayı sağlar.
47
EN BULAŞICI HASTALIKLAR HANGİLERİ?
En hızlı yayılan hastalıkların başında kızamık geliyor. Kızamık için R0 değeri 12–18 arasında değişiyor. Hesaplarsak, enfekte bir kişi iki bulaşma döngüsünde 342 kişiye hastalığı bulaştırabilir. Kızamık, öksürme veya hapşırma yoluyla kolayca yayılan ve doğrudan temas gerektirmeyen son derece bulaşıcı bir hastalık. Semptomlar başlamadan önce bile virüs başkalarına geçebilir.
57
Diğer yüksek R0 değerli hastalıklar arasında boğmaca (12–17), suçiçeği (10–12) ve COVID’in bazı alt tipleri (8–12) yer alıyor. Bu hastalıklar ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor: zatürre, nöbetler, menenjit, körlük ve ölüm gibi.
67
DAHA AZ BULAŞICI ANCAK TEHLİKELİ HASTALIKLAR
Düşük bulaşıcılık, tehlikenin az olduğu anlamına gelmiyor. Örneğin tüberküloz (TB), R0 değeri 1–4 arasında değişiyor ve genellikle uzun süreli yakın temas gerektiriyor. Tüberküloz tedavisi en az altı ay süren dört antibiyotik kombinasyonu gerektiriyor. İlaca dirençli tüberküloz vakaları da giderek artıyor.
77
Düşük bulaşıcılığa sahip diğer hastalıklar arasında, vücut sıvılarıyla yayılan Ebola (R0: 1,5–2,5) ve R0 değeri birin altında olan MERS, kuş gribi ve cüzzam yer alıyor. Bu hastalıklar daha az yayılır, ama ciddi komplikasyon riski taşıyor.