EMEKLİ OLACAKLAR DİKKAT: Prim günü çok olanın kesesi de cüzdanı da dolacak!
111
Türkiye'de emeklilik planı yapan milyonlarca vatandaşı yakından ilgilendiren önemli bir gelişme yaşandı. Yeni düzenlemeyle birlikte prim gün sayısının emekli maaşına etkisi yeniden şekillendirildi. Artık prim gün sayısındaki her artış, emekli aylıklarında doğrudan belirleyici olacak. İşte detaylar...
211
EMEKLİ AYLIĞI YÜKSEK OLACAK
Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan yeni sistem ile çalışanların daha çok sistemde kalmaları teşvik edilecek. Böylece fazla prim günü olanlar için emekli aylığının yüksek olması sağlanacak.
311
İŞTE DETAYLAR...
Sabah yazarı Faruk Erdem, Orta Vadeli Program'da emeklilik sistemi ve aylık hesaplaması ile ilgili yapılacak yeni düzenlemeleri aktardı. Erdem, şunları kaydetti:
"Türkiye'de emeklilik sisteminde aylık ödenen dosya sayısı 16 milyona ulaşmış durumda. Bakıldığı zaman 1.8 çalışana bir emekli düşüyor. Bunun olması gereken oranı ise 4 çalışana bir emeklinin düşmesi.
Dolayısıyla bu dengenin sağlanamaması hem sosyal güvenlik sistemini zora sokuyor hem de emeklilerin daha yüksek aylık almalarını önlüyor. Orta Vadeli Program'da (OVP) emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması öngörüldü.
Buna göre sadece kazançlar değil prim gün sayısı da emekli maaşını artıracak. İşte detaylar...
411
EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANACAK?
Şu an uygulanan emekli maaşında üçlü sistem var. Yani 1999 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı hesaplama yapılıyor. Bu üç dönem için ayrı Aylık Bağlama Oranı (ABO) ve çarpanlar kullanıldığı için 1999 öncesi çalışılması çok olan avantajlı hale geliyor.
511
Sigortalının çalışırken ödediği primler (SPEK: Sosyal Güvenlik Prime Esas kazanç)
Üç dönem için aylık bağlama oranları (ABO)
Önceki yılın güncelleme katsayısı
Önceki yılın enflasyon oranı
Önceki yıl büyümenin yüzde 30'u
İçinde bulunulan yılın enflasyon artışları
611
MAAŞ ARTTIRMANIN YOLLARI
Mevcut sistemde yüksek emekli maaşı alabilmek için öncelikle prime esas kazancın yani brüt maaşın yüksek olması gerekiyor. 1999 öncesi çalışmalar buna daha çok katkı yapıyor. Bir de dilekçe vereceğiniz yıl maaşınızı etkileyebilir.
711
Maaş bağlanırken kullanılan güncelleme katsayısı yıldan yıla aylıkları da değiştiriyor. Örneğin 2024 yılında uygulanan güncelleme katsayısı 2023 yılı enflasyon ve büyüme oranları dikkate alındığında 2025'de uygulanacak olandan yüzde 30 yüksek çıktı.
Yani 2024'te emekli olanlara bu yıl olanlardan yüksek maaş hesaplandı. Enflasyon giderek düştüğü için benzer bir durum 2025 ile 2026 arasında da yaşanacak.
811
Güncelleme katsayısında kullanılan parametreler (enflasyon, büyüme) değişken olduğu için her yıl bu farklılık ortaya çıkacak.
Bu sorunun çözümü için sabit bir güncelleme katsayısı düşünülüyor. Eğer katsayı bir rakamda sabitlenirse yıllar arasındaki farklılık da ortadan kalkar.
Kamu Denetçisi Abdullah Cengiz Makas da TBMM'de komisyona sunum yaparak, bu konuda bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini belirtti.
911
ÇOK ÇALIŞAN AZ MAAŞ MI ALIYOR?
Bu iddia doğru değil. Şu andaki sistemde de ne kadar çok prim ödenirse emekli maaşı o kadar artıyor. Ancak bütün hayatı boyunca asgari ücretten prim ödeyenler, örneğin Bağ-Kur'lular daha düşük maaş alıyor. Yüksek prim ödeyip sonradan asgari ücretten ödeyenler için de yüksek hesaplamada düşme yaşanıyor.
1011
GÜN SAYISI ÖNE ÇIKACAK MI?
Sadece yatırılan prime esas kazanç miktarları değil çalışma gün sayıları da etkili olacak. Böylece emeklilikte daha çok aylık almak isteyenler sistemde daha çok kalmayı tercih edecek.
1111
YENİ MAAŞ SİSTEMİ DETAYLARI
Aylık bağlama sistemindeki karma yapının sadeleşmesi.
Enflasyon artışlarının yeniden düzenlenmesi.
Bozulan aktüeryal dengenin yeniden sağlanması.
Sistemde kalmanın emekli aylığı açısından daha cazip hale getirilmesi.