Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılı doğum istatistikleri, ülkede nüfusun geleceğine dair çarpıcı verileri ortaya koydu. Geçtiğimiz yıl canlı doğan bebek sayısı 937 bin 559 olarak kayıtlara geçerken, doğurganlık hızındaki düşüş eğilimi dikkat çekti.
YÜZDE 51.4 ERKEK YÜZDE 48.6 KIZ
Canlı doğumların yüzde 51,4’ü erkek, yüzde 48,6’sı kız olarak gerçekleşti. Ancak daha dikkat çekici olan, bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade eden toplam doğurganlık hızının, 2024’te 1,48’e gerilemesi oldu. Bu oran, nüfusun kendini yenileme düzeyi olarak kabul edilen 2,1’in sekizinci yıldır altında seyrediyor.
EN YÜKSEK İL ŞANLIURFA
Toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il Şanlıurfa oldu. 3,28 çocukla ülke ortalamasının oldukça üzerine çıkan Şanlıurfa’yı, 2,62 ile Şırnak ve 2,32 ile Mardin izledi. Buna karşın en düşük doğurganlık hızları 1,12 çocukla Bartın ve Eskişehir’de görüldü. Zonguldak, Ankara ve İzmir de en düşük oranlara sahip diğer iller arasında yer aldı.
71 İL 2.1 EŞİĞİNİN ALTINDA KALDI
2017’de 2,1 eşiğinin altında olan il sayısı 57 iken, bu rakam 2024’te 71’e yükseldi. Aynı şekilde, 1,50’nin altında doğurganlık hızına sahip il sayısı yedi yılda 4’ten 55’e çıktı. 2017’de 3 çocuk ve üzerinde doğurganlık oranına sahip 10 il varken, 2024’te yalnızca Şanlıurfa bu sınırı aşabildi.
Avrupa Birliği ülkeleriyle kıyaslandığında Türkiye, 1,48’lik hızıyla 27 ülke arasında 9’uncu sırada yer aldı. AB ortalaması 1,38 olurken, en yüksek oran 1,81 çocukla Bulgaristan’da, en düşük oran ise 1,06 ile Malta’da görüldü.
EĞİTİMLİ KADINLARDA DAHA DA DÜŞÜK
Eğitim düzeyinin doğurganlık üzerinde etkisi de istatistiklerle ortaya kondu. 2024’te en yüksek doğurganlık, 2,65 çocukla okuma yazma bilmeyen kadınlarda görülürken, yükseköğretim mezunu kadınlarda bu oran 1,22 çocukta kaldı. Yerleşim tipine göre ise kır alanlarında doğurganlık 1,83, orta yoğun kentlerde 1,58, yoğun kentlerde ise 1,39 olarak ölçüldü.
İKİNCİ DOĞUM ARASINDA 4.3 YIL VAR
Yaşa göre doğurganlık verileri ise kadınların çocuk sahibi olma yaşının giderek yükseldiğini gösteriyor. 2001’de en yüksek doğurganlık hızı 20-24 yaş grubundayken, 2024’te bu oran 25-29 yaş grubuna kaydı. Adölesan doğurganlık hızı, yani 15-19 yaş aralığındaki kadınların doğurganlık oranı ise 2001’de binde 49 iken, 2024’te binde 10’a geriledi. Bu da erken yaşta doğumların giderek azaldığını ortaya koydu. Doğumlar arasındaki süre de uzadı. 2024’te ikinci doğumlar ile ilk doğum arasındaki ortalama süre 4,3 yıl oldu. Kırklareli, 5,4 yıl ile bu sürenin en uzun olduğu il olurken, Şanlıurfa 2,7 yıl ile en kısa süreye sahip il olarak kayda geçti.
ORTALAMA ANNE OLMA YAŞI 29.3
2024’te doğum yapan annelerin ortalama yaşı 29,3 olurken, ilk doğum yaşı ise 27,3 olarak belirlendi. Tunceli ilk doğumdaki en yüksek ortalama yaşa (29,4) sahipken, Şanlıurfa ve Muş bu yaşın en düşük olduğu iller (24,4) oldu.
Geçtiğimiz yıl gerçekleşen doğumların yüzde 3,3’ünü çoğul doğumlar oluşturdu. Bunların yüzde 97’si ikiz, yüzde 2,9’u üçüz, yüzde 0,1’i ise dördüz ve daha fazla bebekten oluştu. Doğumların yüzde 41,9’u ilk doğum, yüzde 30,3’ü ikinci doğum, yüzde 16’sı üçüncü ve yüzde 11,5’i dördüncü veya daha fazla doğum olarak kaydedildi.