UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Edirne Selimiye Camii’nde yürütülen restorasyon çalışmaları, özellikle ana kubbedeki kalem işi süslemelerin ve hatların değiştirilmesi nedeniyle gündemde. Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün başlattığı uygulama, “özgünlüğe dönüş” ile “tarihi katmanların korunması” arasında yoğun bir görüş ayrılığına yol açtı.
Mimar Sinan’ın ustalık eseri Selimiye Camii’nde tartışma: Kubbe süslemeleri silinecek mi?
Mimar Sinan’ın ustalık eseri Selimiye Camii’nde kubbede bulunan mevcut hat ve kalem işi süslemelerin kaldırılıp 16. yüzyıl tezyinat anlayışına dönülmesi kararı, uzmanlar ve kamuoyu arasında ciddi tartışma yarattı.
112
212
MİMAR SİNAN’IN USTALIK ESERİ
1569-1575 yılları arasında II. Selim tarafından yaptırılan Selimiye Camii, Mimar Sinan’ın 80 yaşında tamamladığı ve “ustalık eserim” dediği yapı olarak biliniyor. 31,30 metre çapındaki kubbesi, Sinan’ın mimari dehasını yansıtırken, külliye içindeki İznik çinileri ve süslemeleri de Osmanlı sanatının zirvesini temsil ediyor.
312
TARTIŞMANIN ODAĞI: KUBBE TEZYİNATI
Kasım 2021’de başlayan restorasyon kapsamında, kubbede bulunan mevcut hat ve kalem işlerinin kaldırılarak 16. yüzyıl tezyinat anlayışına uygun yeni düzenleme yapılması planlanıyor. Bu karar, mevcut desenlerin kazınarak yerine farklı süslemeler işlenmesini öngörüyor.
412
İKİ FARKLI GÖRÜŞ
Özgünlüğe Dönüş Görüşü:
Bilim Kurulu, mevcut süslemelerin sanatsal açıdan yetersiz olduğunu savunuyor. Uğur Derman ve Prof. Dr. Sadettin Ökten, Selimiye’de barok unsurlar bulunduğunu, bunun yapının özgün ruhuna aykırı olduğunu ifade ediyor.
512
Projede görev alan nakkaş ve hattatlar da mevcut yazıların 19. yüzyıla ait olduğunu, yeni çalışmanın Sinan dönemine dönüş niteliği taşıdığını belirtiyor.
612
Tarihi Katmanların Korunması Görüşü:
Tarihsel Çevre ve Yapı Korumacıları Derneği ise mevcut tezyinatın yaklaşık 200 yıldır korunduğunu, Sayger-Desarnod gravürleri ve 20. yüzyıl başındaki fotoğrafların da bunu doğruladığını aktarıyor.
712
Dernek, belgelenmiş katmanların silinmesinin uluslararası koruma ilkelerine aykırı olduğunu, Esmaü’l-Hüsnâ yazılarının kaldırılması ve yeni düzenlemelerin “tahrifat” anlamına geleceğini ifade ediyor.
812
İLBER ORTAYLI’DAN ULUSLARARASI UZMAN ÇAĞRISI
Tarihçi İlber Ortaylı, Selimiye’nin Sinan’ın en önemli eseri olduğunu hatırlatarak, böylesine kritik bir restorasyonun birkaç kişilik kurullarla çözülemeyeceğini vurguladı.
912
Ortaylı, UNESCO uzmanlarının sürece dahil edilmesi gerektiğini dile getirdi.
1012
ŞEFFAFLIK VE HUKUKİ TARTIŞMALAR
Edirne Kent Konseyi, çalışmaların şeffaf yürütülmediğini ve kamuoyuna yeterli bilgi aktarılmadığını açıkladı.
1112
Ayrıca, yeni restitüsyon projesinin daha önce üç kez reddedilmesine rağmen 29 Temmuz 2025’te onaylanmasının usule aykırı olduğu öne sürüldü. Dernekler, bu kararın UNESCO Dünya Mirası Listesi açısından risk yaratabileceğini belirtiyor.
1212
SELİMİYE’NİN GELECEĞİ
Tarihsel Çevre ve Yapı Korumacıları Derneği, mevcut kubbe süslemelerinin Selimiye’ye özgün olduğunu, raspa gibi müdahalelerin bilim dışı kayıplara yol açacağını savunuyor. Tartışmaların odağında ise tek bir soru yer alıyor: Selimiye Camii’nin geleceği hangi koruma anlayışıyla şekillenecek?
Kaynak: Arkeofili