25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi’nde kabul edilen Tiencin Deklarasyonu, uluslararası sistemin tarihi bir dönüşüm sürecinden geçtiğine işaret etti. Liderler, dünya siyasetinde adil temsilin önemine vurgu yaparken, küresel ekonominin korumacı politikalar nedeniyle zarar gördüğünü belirtti.
BM REFORMU ÇAĞRISI
Deklarasyonda, 2025’in İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi ve BM’nin kuruluşunun 80. yılı olduğuna dikkat çekilerek, BM’nin daha temsilci, demokratik ve adil bir yapıya kavuşması gerektiği ifade edildi.
“ŞANGHAY RUHUNA BAĞLILIK”
Üye ülkeler, egemenliğe saygı, eşitlik, iç işlerine karışmama ve karşılıklı fayda ilkelerinin altını çizerek, “Şanghay ruhu”na bağlılıklarını yineledi. Ayrıca Avrasya’da bölünmez bir güvenlik mimarisi için işbirliği kararlılığı vurgulandı.
TERÖR SALDIRILARINA ORTAK KINAMA
Liderler, Pakistan ve Hindistan’da yaşanan saldırılar başta olmak üzere tüm terör eylemlerini kınadı. ŞİÖ çerçevesinde terörizm, uyuşturucu ve silah kaçakçılığına karşı yeni merkezlerin kurulmasına onay verildi. Toplantıda ayrıca ŞİÖ 10 Yıllık Gelişim Stratejisi kabul edilirken, Laos’a “diyalog ortağı”, BDT’ye “gözlemci” statüsü verildi.
ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ NEDİR?
Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), ilk olarak 1996'da sınır güvenliği ve ekonomik işbirliği ittifakı olarak Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından oluşturuldu. O yıllarda "Şanghay Beşlisi" olarak anılan gruba 2001'de Özbekistan'ın da dahil edilmesiyle örgütün kuruluşu gerçekleşti.
2017'de Kazakistan'da düzenlenen Astana Zirvesi'nde Hindistan ve Pakistan'ın üyelik süreçleri tamamlanırken, 2021'de Tacikistan'da düzenlenen Duşanbe Zirvesi'nde İran'ın, 2024'te Kazakistan'da düzenlenen Astana Zirvesi'nde Belarus'un katılımıyla örgütün üye sayısı 10'a ulaştı.
Moğolistan ve statüsü Eylül 2021'den bu yana aktif durumda bulunmayan Afganistan, örgütte "gözlemci" olarak yer alırken ŞİÖ'nün, aralarında Türkiye'nin de olduğu 14 ülkeyle "diyalog ortaklığı" bulunuyor.
Örgüt üyesi ülkelerin yüz ölçümlerinin toplamı, Avrasya kıta parçasının yaklaşık yüzde 65'ini kapsıyor, dünya nüfusunun yüzde 40'ını ve küresel gayrisafi hasılanın yüzde 30'unu temsil ediyor.