İran devlet televizyonunun bildirdiğine göre, İran ile nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya arasındaki nükleer görüşmeler 25 Temmuz Cuma günü İstanbul'da düzenlenecek. İran'ın 2015'teki nükleer anlaşmanın Avrupalı taraflarının talebi üzerine bu yeni tur görüşmeyi kabul ettiği belirtildi. Görüşmeler, dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak ve İran'ı dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi temsil edecek.
GEÇMİŞ GÖRÜŞMELER
İran ile E3 olarak adlandırılan İngiltere, Fransa ve Almanya daha önce 16 Mayıs'ta yine İstanbul'da dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde bir araya gelmişti. Taraflar, ABD ile İran arasında devam eden müzakereler sırasında yapılan görüşmelerin sürdürülmesi konusunda anlaşmaya varmıştı. İran ile ABD arasındaki müzakere süreci, İsrail'in 13 Haziran'da İran'a başlattığı saldırılar sonrası kesintiye uğramıştı.
"TETİK MEKANİZMASI" ENDİŞESİ
İran, 2015 nükleer anlaşmasıyla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayabilecek "tetik mekanizması (snapback)" adı verilen maddenin Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesinden endişe ediyor. Söz konusu mekanizmanın süresi 18 Ekim'de sona erecek. İran'ın nükleer programıyla ilgili bir çözüm bulunamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce mekanizmayı işletebileceği öngörülüyor.
2015 NÜKLEER ANLAŞMASI
İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015'te imzalanan anlaşma, yaptırımların kaldırılması karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırıyordu. ABD, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran'a yaptırımları yeniden uygulamaya başlamıştı. İran, Avrupa ülkelerinden ABD'nin yaptırımlarını telafi edecek önlemler almasını talep etmiş, ancak Avrupalılar ABD'nin eylemine karşı çıksa da somut adım atamamıştı. Bunun üzerine İran, bir yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak askıya almış ve yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başlamıştı.
"KATILIMCI ROLLERİNİ KAYBETTİLER"
İngiltere, Fransa ve Almanya ise ABD'nin çekilmesinden sonra uygulanmayan nükleer anlaşmada yer alan "snapback" mekanizmasını, İran'ın anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden yürürlüğe koyma tehdidinde bulunuyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı tarafların "anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri" ve "anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri" için mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını ifade etti.