Bursa'nın Büyükorhan ilçesine yaklaşık 25 kilometre uzaklıkta yer alan ve tahmini 450 yıllık bir geçmişe sahip olan kırsal Çökene Mahallesi, 1980'li yılların sonlarında baş gösteren su sorunu nedeniyle toplu göçe sahne oldu. Ormancılık ve tarımla geçimini sağlayan mahalle halkının tamamı, su kıtlığı sebebiyle yakın ilçelere ve Bursa merkeze göç etti. Bu büyük göç sonrası Çökene, uzun yıllar boyunca tamamen boş kaldı ve adeta bir hayalet köye dönüşerek harabeye döndü.
10 YIL ÖNCE DÖNÜŞ BAŞLADI
Uzun süre boş kalması üzerine 2008 yılında statüsü iptal edilerek yakındaki kırsal Bademli Mahallesi'ne bağlanan Çökene Mahallesi'ne, yaklaşık 10 yıl önce su sorununun çözülmesinin ardından sınırlı bir geri dönüş başladı. Eski mahalle sakinlerinden, aynı zamanda eski muhtar olan Hüseyin Kaya ve eşi Fadime Kaya (64) da 30 yıllık Bursa macerasının ardından ata topraklarına geri dönenler arasında yer aldı.
SUSUZLUK DAĞITTI ŞİMDİ 4 KİŞİ YAŞIYOR
Mahallede zorlu şartlara rağmen yaşamı sürdüren Fadime Kaya, ata toprağından fazla uzak kalamadıklarını ve su sorunu çözülünce döndüklerini aktardı. Su olmayınca köy halkının dağıldığını ve bir daha geri dönmediğini belirten Kaya, şu anda Çökene'de sadece 3 hanede dumanın tüttüğünü dile getirdi. Kaya, diğer iki hanede eşleri vefat etmiş kadınların yaşadığını belirterek, "Önceden 50'den fazla hanenin bulunduğu mahallede şimdi 4 kişiyiz" dedi.
"KEŞKE ESKİSİ GİBİ OLSAYDIK"
Eskiden yaşamı, manzarası ve doğasıyla hayranlık uyandıran köylerinin terk edildikten sonra harabeye dönmesine üzüldüğünü dile getiren Fadime Kaya, göç etme nedenlerini şöyle anlattı:
"Su olmayınca ne yapsın insanlar gittiler, biz de gittik. Biri 6 diğeri 9 yaşında çocuğum vardı. Burada kalsak ne yapacaktık. Su yok, tarım yok, kazanç yok. Bursa'da okudular iş sahibi oldular. Onların da çocukları oldu. Biz döndük köyümüze bizim yaşamımız burada onlar dönmez artık."
Geri dönmeyenlerin evlerinin haşat olduğunu belirten Kaya, "Yıkık dökük yapılar içinde biz nefes alıyoruz. Keşke hepsi gelse köylülerin keşke eskisi gibi kalabalık olsak" temennisinde bulundu.
DOĞAL YAŞAM İLE MUTLULUK
Küçük çaplı tarım ve hayvancılıkla uğraşarak geçimlerini sağladıklarını söyleyen Kaya, "İki keçimiz var. Bir keçi 3 oğlak doğuruyor. Kendimize yetiyor sadece. Çocuklar ve torunlar gelince onlar için kesiyoruz. Sütü sağıp yoğurt, peynir yapıyoruz. 3-5 tavuk var doğal yumurtasını yiyoruz. Köy işi hayatımızı tekrar kurduk ve burada daha mutluyuz şehirde çok zor yaptık" ifadelerini kullandı.