TÜİK, 2024 yılına ilişkin girişim özelliklerine göre dış ticaret istatistiklerini yayımladı. Verilere göre; 2024 yılında 179 bin 673 girişim ihracat, 318 bin 603 girişim ise ithalat gerçekleştirdi. Açıklanan veriler, dış ticarette büyük ölçekli girişimlerin belirgin ağırlığını ortaya koydu.
İhracatta Büyük Girişimlerin Payı: 250 ve üzeri kişi çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin toplam ihracattaki payı yüzde 44.4 oldu.
İthalatta Büyük Girişimlerin Payı: Büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı ise yüzde 58.7 olarak gerçekleşirken, bu girişimler ithalat yapan tüm girişimlerin sadece yüzde 1.1'ini oluşturdu.
Mikro Girişimler: 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, ihracat yapan tüm girişimlerin yüzde 75.6'sını oluşturmasına rağmen, toplam ihracatın yüzde 18.8'ini yapabildi. Bu girişimlerin toplam ithalattaki payı ise yüzde 11.1 düzeyinde kaldı.
Diğer ölçeklerdeki girişimlerin ihracat ve ithalattaki payları ise tablo şeklinde sunuldu:
Ölçek Grubu (Çalışan Sayısı) | İhracat Payı (yüzde) | İthalat Payı (yüzde) |
Küçük (10-49) | 17.5 | 11.7 |
Orta (50-249) | 19.2 | 18.5 |
DIŞ TİCARETTE SANAYİ SEKTÖRÜ HAKİMİYETİ
Girişimin ana faaliyetine göre bakıldığında, dış ticarette sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler öne çıktı. Toplam ihracatın yüzde 56.5'ini, ithalatın ise yüzde 47.3'ünü sanayi sektöründeki girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı yüzde 39.0, ithalattaki payı ise yüzde 38.5 düzeyinde gerçekleşti.
Sanayi ve ticaret sektörleri arasındaki ölçek dağılımında dikkat çeken noktalar:
Sanayi İhracatı: Sanayi sektörünün ihracatında, büyük ölçekli girişimler (250+ kişi çalışanı) yüzde 68.6 pay ile açık ara önde yer aldı.
Ticaret İhracatı: Ticaret sektörünün ihracatında ise küçük ve orta ölçekli girişimlerin (1-249 kişi çalışanı) yüzde 89.0 pay ile hakimiyeti devam etti.
Sanayi İthalatı: Sanayi sektörü ithalatında da büyük ölçekli girişimler yüzde 80.5 pay ile en büyük paya sahip oldu.
İHRACATIN YAKLAŞIK YARISI AVRUPA BİRLİĞİ’NE
Sektörel ihracatın coğrafi dağılımı incelendiğinde, AB ülkeleri ana pazar olmaya devam etti:
Sanayi Girişimlerinin İhracat Yönü: Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının yüzde 47.5'ini AB ülkelerine, yüzde 14.3'ünü AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine ve yüzde 11.9'unu Yakın ve Orta Doğu ülkelerine yaptı.
AB'ye İhracatın Sektörel Dağılımı: AB ülkelerine yapılan toplam ihracatın yüzde 64.8'ini sanayi, yüzde 32.2'sini ticaret, yüzde 3.0'ını ise diğer sektöründeki girişimler yaptı.
Sanayi Girişimlerinin İthalat Yönü: Sanayi girişimleri ithalatlarının yüzde 33.6'sını AB ülkelerinden, yüzde 26.1'ini diğer Asya ülkelerinden ve yüzde 17.8'ini AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi.
İMALAT SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ
İmalat Sanayi İhracatı: İmalat sanayi ürünleri ihracatının yüzde 58.3'ünü ana faaliyeti sanayi olan girişimler, yüzde 37.7'sini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi.
Sanayi Girişimlerinin İhracat Yapısı: Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın yüzde 96.5'ini imalat sanayi ürünleri oluşturdu.
İmalat Sanayi İthalatı: İmalat sanayi ürünleri ithalatının yüzde 44.8'i ticaret, yüzde 44.2'si sanayi ve yüzde 11.0'ı diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı.
DIŞ TİCARETTE İLK 500 GİRİŞİMİN ETKİSİ VE ÜLKE ÇEŞİTLİLİĞİ
Dış ticarette yoğunlaşma oranı da yüksek çıktı:
İlk 500 Girişim: İhracatın yüzde 49.8'ini, ithalatın ise yüzde 64.6'sını ilk 500 girişim gerçekleştirdi.
İlk 5 Girişim: En çok ihracat yapan ilk 5 girişim, toplam ihracatın yüzde 8.5'ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın yüzde 13.8'ini yaptı.
Dış ticarette ülke çeşitliliği yerine belli başlı ülkelere yoğunlaşma dikkat çekti:
Tek Ülkeye İhracat: Girişimlerin yüzde 37.7'si tek ülkeye ihracat yaparken, yüzde 3.1'i 20 ve daha fazla ülkeye ihracat yaptı. Ancak bu az sayıdaki girişimin ihracattaki payı yüzde 57.6 oldu.
Tek Ülkeden İthalat: Girişimlerin yüzde 71.2'si tek ülkeden ithalat yaparken, yüzde 0.8'i 20 ve daha fazla ülkeden ithalat yaptı. Bu girişimlerin ithalattaki payı ise yüzde 57.9 olarak gerçekleşti.