Market raflarında sessiz zam: Gramaj küçültme oranı yüzde 38’e çıktı

Türkiye’de son yıllarda dikkat çeken yeni bir zam yöntemi var: gramaj küçültme. Aynı ürünü alırken fiyatın değişmediğini gören tüketici aslında ambalajın içinde daha az ürünle karşılaşıyor. “Gizli zam” olarak da bilinen bu yöntem, paket boyutunun küçültülmesiyle maliyet artışının tüketiciye fark ettirilmeden yansıtılmasını sağlıyor. Resmi raporlara göre Türkiye’de ambalajlı ürünlerin üçte birinden fazlasında gramaj küçültme tespit edilmiş durumda.

GRAMAJ KÜÇÜLTME NEDİR?

Gramaj küçültme, fiyat etiketine dokunmadan ürün miktarının azaltılmasıdır. Örneğin 200 gramlık bir çikolata 170 grama düşürülür ama aynı fiyattan satılır. Böylece tüketici aynı ücreti öderken daha az ürün alır. Bu durum özellikle paketli gıda ve temizlik ürünlerinde sık görülüyor.

TÜRKİYE’DE NE KADAR YAYGIN?

KPMG tarafından yayımlanan sektör raporuna göre Türkiye’de ambalajlı ürünlerde gramaj küçültme oranı %38 seviyesinde. Yani her 100 üründen yaklaşık 38’inde tüketici aynı fiyata daha az gramajla karşılaşıyor. Bu oran, Türkiye’de gizli zammın ne kadar yaygın olduğunu gösteriyor.

HANGİ ÜRÜNLERDE KARŞIMIZA ÇIKIYOR?

En çok çikolata, bisküvi, cips, yoğurt, tuvalet kağıdı ve temizlik ürünlerinde gramaj küçültme uygulanıyor. Ambalajın tasarımı aynı kaldığı için çoğu zaman tüketici bu değişimi fark etmiyor.

Paketlerdeki boşluk, kutu içindeki hava ya da boyutlardaki küçük değişiklikler de bu stratejinin bir parçası.

NEDEN BU YOL TERCİH EDİLİYOR?

Firmalar artan üretim ve hammadde maliyetlerini doğrudan fiyata yansıtmak yerine gramaj küçültmeyi tercih ediyor. Çünkü tüketiciler fiyat artışına daha hassas tepki veriyor, ancak gramajdaki ufak azalmaları çoğunlukla gözden kaçırıyor. Bu nedenle gizli zam şirketler için daha risksiz bir yöntem haline geliyor.

TÜKETİCİYE ETKİSİ NE?

Tüketici aynı fiyatı ödediğini düşünse de birim maliyeti yükseliyor. Yani 200 gram yerine 170 gram ürün alındığında aslında her gram için daha fazla para ödenmiş oluyor. Ayrıca fark edildiğinde bu durum markalara olan güveni sarsabiliyor.

DENETİMLER VE RESMİ DURUM

Türkiye’de Tarım ve Orman Bakanlığı taklit ve tağşiş ürün listelerini açıklasa da gramaj küçültme konusunda doğrudan bir denetim veya kamuya açık rapor bulunmuyor.

Bu nedenle gizli zamlar resmi istatistiklere tam olarak yansımıyor, tüketici ise farkına varmakta zorlanıyor.

*Haberin bilgileri KPMG Türkiye’nin “Yiyecek–İçecek Sektörü Makroekonomik Görünüm Özeti” raporundan derlenmiştir.