Büyük Patlama’nın ardından evrenin her yerinde fotonlar olmasına rağmen görünmüyorlardı. İlk ışık fotonları, evrenin yoğun ve sıcak yapısı nedeniyle özgür bir şekilde dolaşamıyor ve her yönde sıkışıp kalıyordu. Peki, 380 bin yıl sonra ışık nasıl özgürlüğüne kavuştu ve evren aydınlandı? Gelin bu ilginç hikayeye birlikte bakalım…
IŞIK EVRENİN İÇİNE SAKLANDI
Büyük Patlama’dan sonra ışık, adeta evrenin içine saklandı. Bilim insanları, bu görünmezliğin 380 bin yıl sürdüğünü ve evrenin soğumasıyla beraber ilk ışığın serbest kaldığını söylüyor.
BÜYÜK PATLAMA’DA NE OLDU?
Yaklaşık 13,8 milyar yıl önce, evrenin tamamı sonsuz yoğunlukta ve küçücük bir noktadaydı. Daha sonra Büyük Patlama, sadece maddeyi değil, zaman ve uzayı da yarattı. Evren genişledikçe soğudu, yoğunluğu azaldı ve ilk parçacıklar oluşmaya başladı. Bunlar; protonlar, nötronlar, elektronlar ve tabi ki fotonlar, yani ışık parçacıklarıydı.
EVREN ‘KOZMİK ÇORBA’ GİBİYDİ
Işık vardı ancak serbest değildi. Tüm evren, serbest elektronların ve atom çekirdeklerinin oluşturduğu aşırı sıcak ve yoğun bir “kozmik çorba” gibiydi. Bu ortamda fotonlar sürekli elektronlara çarpıyor, düz bir çizgide ilerleyemiyor ve yayılamıyordu. Tıpkı Güneş’in merkezinde olduğu gibi, ışık çıkış yolu bulamıyordu.
İLK IŞIK 380 BİN YIL SONRA SERBEST KALDI
Evren genişledikçe, sıcaklığı da düştü ve nihayet Büyük Patlama’dan yaklaşık 380.000 yıl sonra, sıcaklık 3.000 Kelvin civarına düşünce elektronlar atom çekirdeklerine bağlandı. Bu noktada “şeffaflık” başladı; evren, ışığın özgürce dolaşabileceği kadar sakinleşmişti. Fotonlar artık yolculuklarına başlayabiliyordu. İşte bu ışık, günümüzde “kozmik mikrodalga arka plan” (CMB) olarak biliniyor ve 1964’te ilk kez tespit edildi.
Bu fosil ışık sayesinde, evrenin ilk yapılarının ve galaksilerin nasıl oluştuğuna dair birçok bilgiye ulaşıyoruz. Kütleçekimsel mercekleme gibi etkilerle ışığın yön değiştirmesi, bilim insanlarının galaksilerin dağılımını anlamasına da yardımcı oluyor.
YILDIZLARIN DOĞUŞU
Işık serbest kaldıktan sonra, evren yıldızsız, karanlık bir döneme girdi. Bu “kozmik karanlık çağlar”, yaklaşık 100 milyon yıl sürdü. Zamanla yerçekimi, gaz ve toz bulutlarını bir araya getirdi, sıkıştırdı ve ilk yıldızlar doğdu. Böylece evrenin “kozmik şafağı” başladı. Işık artık yalnızca geçmişten gelen bir iz değil, yeni yıldızlarla birlikte evrenin her köşesini aydınlatan bir güç haline geldi.