Ay’ın yörüngesi mükemmel bir daire olmadığından, mesafe bir ay içinde yaklaşık 20.000 km değişebiliyor. Bu değişim, bazı dolunayların diğerlerinden daha büyük görünmesine neden oluyor; işte süper ay fenomeni de bundan kaynaklanıyor.
GELGİT KUVVETLERİ: AY NEDEN UZAKLAŞIYOR?
Ay’ın Dünya’dan uzaklaşmasının temel nedeni gelgit kuvvetleri. Ay’ın yerçekimi, Dünya’nın Ay’a bakan tarafında, diğer tarafına göre yaklaşık %4 daha güçlüdür. Bu farklılık, okyanuslarda iki çıkıntı oluşturur: biri Ay’a doğru, diğeri ise Dünya’nın karşı tarafında. Dünya döndükçe bu çıkıntılar hareket eder ve Ay’ı biraz “ileriye” doğru çeker.
Bu etki, Ay’ın yörüngesini genişletir; yani Ay her yıl yaklaşık 3,8 cm daha uzaklaşır. Aynı zamanda bu süreç Dünya’nın dönüşünü yavaşlatır. Dünyadaki bir gün, çok yavaş bir hızla da olsa giderek uzar. Ancak bu değişim, yılda yalnızca yaklaşık 1,5 inç olduğu için günlük hayatımızda hissedilmiyor.
GEÇMİŞTE AY DAHA YAKINDI
Ay, yaklaşık 4,5 milyar yıl önce, genç Dünya’ya Mars büyüklüğünde bir proto-gezegen çarptığında oluştu. Başlangıçta Dünya’ya çok daha yakındı ve gökyüzünde çok daha büyük görünüyordu. Fosiller, 70 milyon yıl önce bir günün sadece 23,5 saat sürdüğünü gösteriyor; bu, dinozorların zamanına denk geliyor.
GELECEKTE NELER OLACAK?
Ay, Dünya’dan uzaklaşmayı sürdürecek, ancak milyarlarca yıl sonra Dünya’nın dönüşü yavaşlayıp Ay ile gelgitsel olarak kilitlenecek. Bu noktada Ay, Dünya’dan sabit bir şekilde görünecek. Ancak bu süreçten önce, Güneş’in parlaklığı artacak, okyanuslar buharlaşacak ve birkaç milyar yıl içinde Güneş kırmızı dev haline gelerek Dünya ve Ay’ı yok edebilir.
Endişelenmeye gerek yok; bu olaylar çok uzak bir gelecekte gerçekleşecek. Biz ise sahildeki gelgitlerin, güneş tutulmalarının ve muhteşem Ay manzaralarının tadını çıkarmaya devam edebiliriz.